Soạn giả NSND Viễn Châu - người sáng tạo ra bài tân cổ giao duyên quen thuộc, thân thương gần gũi với người dân nam bộ, trải hơn nữa thế kỷ nay qua bài ca của ông đã có biết bao nghệ sĩ thành danh rực rỡ: NSND Út Trà Ôn với “Tình anh bán chiếu”, NS Út Bạch Lan với “Hoa lan trắng” , NSƯT Ngọc Giàu có “Áo tình đắp mộ người yêu”, NS Thành Được “Tiếng trống tàn canh”, NSƯT Lệ Thủy với “Quan âm Thị Kính” , “Tu là cội phúc” (NS Minh Cảnh), “Lắng tiếng chuông ngân” (NSƯT Thanh Nga), “Nửa đêm sầu hận” (NSƯT Mỹ Châu), “Hạng Võ biệt Ngu Cơ” (NSTấn Tài), “Mồ chồng ngọn cỏ còn xanh” (NSƯT Minh Phụng),... Sau này là các nghệ sĩ trẻ như Vũ Linh, Tài Linh, Kim Tử Long, Thoại Mỹ, Vũ Luân... Và một nhân vật Hàn Mạc Tử trong vở tuồng cùng tên của ông đã đưa hình ảnh chàng kép mới, trẻ đẹp, nam tính của sân khấu cải lương - Rồng Nhỏ Kim Tiểu Long đi vào lòng người đầy thuyết phục: da diết, ai oán, nức nở, trăn trở sầu dưới ánh đèn đêm xót đau, bi thương cho một thân phận tài hoa bạc mệnh ...
Bài tân cổ giao duyên là kết tinh của tính sáng tạo không ngừng nhằm tìm kiếm cái mới cho nền cổ nhạc nước nhà, là sự thăng hoa của cảm xúc người nhạc sĩ với những lời ca được lựa chọn trao chuốt thật gần gũi, dễ nghe, dễ đi vào lòng người, và một khi đã nghe rồi thì không bao giờ quên được, bất kể là ai, tầng lớp nào dù ở đâu, khi nào đi nữa đều có thể nhớ và hát được bài ca của ông như khi có người hát lên "biên cương lá rơi Thu Hà em ơi ..." là biết ngay bài vọng cổ Võ Đông Sơ của ông!
Ông đã đến với cuộc đời này như một sứ mệnh là ban tặng cho đời cung điệu đẹp mãi theo thời gian! Với niềm đam mê nghệ thuật vô bờ bến, ngót hơn nữa thế kỷ trôi qua, ông đã để lại cho đời > 2000 bài vọng cổ, hơn 70 vở tuồng cải lương ...
Với soạn giả, trong mỗi bài tân cổ giao duyên của ông là những gì mộc mạc nhất, gần gũi nhất cho dù lời ca có du dương, u buồn, tâm sự hay có khi là bài vọng cổ hài ... từng lời, từng chữ là từng cung bậc nhảy múa dịu dàng kiêu sa và càng quyến rũ hơn khi "sánh duyên" cùng tiếng đàn vọng cổ, khi ấy sự hấp dẫn ấy càng cuống hút vô cùng! Tiếng tơ mang đậm hồn quê đã thăng hoa và bao tháng, bao năm không bao giờ vơi thương nhớ, không bao giờ cạn niềm đem mê người nghệ sĩ và mãi mãi đọng lại nơi người nghe!
Soạn giả Viễn Châu (trái)
Đêm đêm, giữa lòng thành phố, trong những con hẻm nhỏ xa xa vẫn vang lên: " Trời ơi, bởi sa cơ giữa chiến trường thọ tiễn nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu Hà ...", hay như "ghe chiếu Cà Mau đã cắm sào trên bờ kênh ngã bảy, sao cô gái năm xưa chẵng thấy ra ... chào" rất thân thương quen thuộc và gần gũi qua tiếng hát huyền thoại của danh ca Út Trà Ôn ...
Ông ra đi để lại một niềm tiếc thương vô tận của gia đình, nỗi đau của giới văn nghệ nói chung và cải lương nói riêng, và một sự mất mác vô hạn của khán giả mộ điệu! Rồi đây, con sông Phụng Hiệp đoạn qua ngã bảy sẽ còn kể mãi với trăm năm sau rằng đã có một chàng trai nam bộ đơn sở chỉ giấy bút trên tay, một lần qua đây đã mang mối tình nơi miền quê xa xôi của anh bán chiếu với cô gái có chiếc áo bông hường vào nền cổ nhạc miền Nam, hoặc có dịp xuống Hậu Giang, xe bon bon trên chiếc cầu Mỹ Thuận nhìn sóng nước lao xao, ắt hẳn người ta không quên giọng hát của ns Minh Cảnh: " Mỗi khi có dịp xuống Hậu Giang và đi ngang cầu Bến Lức, tôi còn nhớ mãi những lời ca não nuột của một em bé thơ ngây hát dạo ở ven đường...
Nắm chiếc gậy tre, em dắt theo một ông lão đui mù...
Em cất tiếng ca buồn rười rượi:
"Mưa rừng ơi mưa rừng, hạt mưa nhớ ai mưa triền miên, phải chăng mưa buồn vì tình đời, mưa sầu vì lòng người duyên kiếp không lâu", ôi buồn làm sao tiếng ca đầy thảm não. "
...
Người viết có nặng lòng với bài tân cổ giao duyên thì lời ca mới chan chứa nỗi niềm ... mới đọng lại trong trái tim người nghe một nỗi nhớ, một tiếng tiếng nhói lòng khi nghe tác phẩm của ông, dẫu rằng người cha đẻ của bản vọng cổ từ nay đã ra đi nhưng từng làng quê, góc nhỏ nông thôn hay phố phường thành thị vẫn còn đó kỷ niệm bình dị, yên ả, tất cả giờ đây đã đi theo ông, đi vào thế giới của tiếng đàn tranh ngàn năm hồn quê còn vương vấn, vấn vương thăng hoa, thăng hoa tới cõi thiên tiên!
Xin nghiêng mình từ biệt ông - từ biệt một tài năng đáng kinh mà thân phận bé nhỏ chỉ biết qua sách báo và những bài tân cổ giao duyên mang đậm tình quê hương thương nhớ!
VTH
